Önce bu iki terimin tanımlarına bakalım.

Tork: 
Konu performans değeri ise tork en önemli gündem maddelerinden biridir. Döndürme kuvveti anlamına gelen bir değeri ifade eder. Motordaki krank milinin ( pistonun doğrusal hareketini, dönme hareketine çeviren motor elemana verilen isimdir) bir dakika içinde yaptığı dönüş sayısı olarak tanımlamak mümkün. Tork değerinin fazla ya da az olması aracın hızı ve çekiş gücünü belirler; bu durum araç satın alımının kilit noktalarındandır. Peki tork neden bu kadar önemlidir? Özellikle yokuş çıkarken torkun önemini hissediyoruz zira bu tamamen otomobilin çekiş ile ilişkilendirilir. Yüksek çekişli ise tork kuvveti yüksek demektir; yüksek ağırlıktaki maddeleri çekme yeteneğine sahiptir aynı zamanda. Araç motorlarındaki krank milinin bir dakika içinde yaptığı dönüş sayısının yüksek ya da az olması arabanın hızını ve çekiş gücünü belirler benzer şekilde piston kollarının uzun ya da kısa olması da arabanın performansını belirleyen etkenlerdendir.

Beygir Gücü (HP):

İngilizcesi HorsePower (HP) olan beygir gücü, 75 kg ağırlığındaki arabanın, 1 saniyede 1 metre hareket ettirilmesi için ihtiyaç duyduğu güç miktarıdır. Gerçekte “1 beygir gücü nedir?” sorusunun cevabı ise şu: Atın 1 saniyede 1 metre ileriye taşıdığı güç miktarı 50 kg’dır. Fakat arabalarda beygir gücü, mühendisler tarafından 75 kg olarak belirlenmiştir.

İkisinin Arasında Ki Fark Nedir?:
Tork gücü, yukarıda da bahsettiğimiz gibi çekiş kuvveti, beygir gücü ise daha çok hız ile ilgilidir. Gücün kullanılacağı ihtiyaçlar farklıdır, temel ayrım budur. Örneğin yarış arabalarının beygir gücü fazladır; çünkü hızlı olmaları gerekir. Tork gücünün hızla bir ilgisi yoktur. İşte beygir ve tork farkı budur.

Peki, arabanız hareket halindeyken araca uygulanan beygir ve tork gücünü nasıl anlarsınız? Beygir gücü hızla ilgili olduğundan hız göstergesine bakmanız gerekir. Tork gücünü öğrenmek için ise devir göstergesine bakmalısınız. Arabanız ne kadar az devirde ne kadar yüksek hıza çıkıyorsa tork gücü o kadar fazladır.

Kavramsal güç yani hep işte arabalarda şu kadar beygir dediğimiz şey aslında güç kavramıdır. Güç dediğimiz şey de bir işin ne kadar zamanda yapıldığını gösterir. Aynı işi daha kısa süre içinde yaparsanız daha güçlü olursunuz. Bunun da formülize ettiğimiz zaman yani güç eşittir DABO gibi elite yani işbölümü zaman burada da işimiz EFF çarpı ikisi olduğu için bunu yerine koyarsak E.F. Carpe birlikte olacaktır. IX Birlite dediğimiz şey ise yani yol böyle zamanda hıza eşittir. Kısaca güç eşittir kuvvet çarpı hız olacaktır. Güç kavramının da yine örneğimizde ki bu iki arkadaştan anlatacak olursak kaslı olan biraz daha yavaş 2 damacana alabiliyor ama yukarı tek seferde çıkması 2 dakika sürüyor olsun. İkinci olan ise biraz daha çelik belki bir tane damacana kaldırabiliyor olmasına rağmen bir dakika içinde yukarı çıkartabiliyor olsun. Bu da demek oluyor ki 10 damacana yı taşınmaları ikisinin de 10 dakika sürecek. Hangisi daha güçlü diye baktığımız zaman güç kavramını da burada kullanırsak ikisinin de yaptığı iş aynı. 10 damacana yi yukarı çıkartıyorlar, aynı yüksekliğe çıkartıyorlar. Yaptıkları zamansa ikisinin de onardık. Yani ikisi de aynı güçte demek oluyor bu. Ama işi yapma şekilleri farklı. Biri daha az kuvveti daha hızlı bir biçimde yapıyor, öteki ise daha fazla kuvvet uyguluyor ama daha yavaş bir biçimde yapıyor. İlerleyen dakikalarda bu arkadaşların yaptığı işi de arabalarla ve motorlarla ilişkilendirdi miyiz? Ama bunu yapmadan önce döner sistemleri de anlamak gerekiyor. Çünkü tekerlek dönüyor, şartlar dönüyor. Arabamıza motor bir Şafiî döndürüyor. O yüzden döner sistem buradaki düzlemsel biraz daha farklı ama temelde mantık aynı.

Öncelikle kuvvetin döndürme etkisine bakmamız gerekiyor. Burada bu bir çubuğun olsun. Burada buradaki nesneyi döndürmeye çalışıyorlar. Bu kapı kolunu düşünebilirsiniz ya da işte arabanızı da lastiği çekeceksiniz. Bir Yunan anahtarını sokup onu çevirecek siniz, onu düşünebilirsiniz. Burada önemli olan sabit bir noktadaki şeyin bir kol yardımıyla çevirmek. Burada kuvvet uyguladığınız zaman moment dediğimiz kavram ortaya çıkıyor. Yani kuvvetin döndürmeyi alan etkisi. Bu da kuvvetin merkeze uzaklığı ile çarpımı eşit oluyor. Yani şu demek. Siz bir kapı kolunu açacaksınız ya da işte bir yol çekeceksiniz. Ne kadar uzaktan kuvvet uygularsanız o kadar rahat açılacaktır. Ya da kapı kolunu basarken işte daha uzaktan basarsanız daha rahat bir biçimde açılacaktır. Uyguladığınız kuvvete aynı ama kuvvet kolunu uzattığımız için daha fazla bir döndürme etkisi yaratacaksınız. Tork dediğimiz şey de aslında moment ile aynı. Yani kuvvetin döndürme etkisini tanımlıyor. Ama bir şaft gibi, tekerlek gibi dönen sistemler için kullanılıyor. Burada bir tekerlek olduğunu varsayarsak ya da şaft da olabilir yani yuvarlak dönen bir şeyi düşünürsek burada tekerleğin dışından uygulanan kuvvetle bu çemberin yeri çapını çıkarttığınız zaman tork elde etmiş oluyorsunuz. Yani buradaki aynisi aslında merkezle ona olan kuvveti, uzaklığını çarpıyor sunuz. Döner sistemlerde gücü tanımlarken yine aslında aynı kuvvet çarpı hız. Ama burada döner sistem olduğu için burada torku kullanıyoruz. Yani döndürme etkisini kullanıyoruz çarpı. Açısal hız açısal hız dediğimize aslında devir yani motorun 3000 devir 4000 devir çeviriyi dediğimiz şey oradaki açısal hızı oluyor. Aslında burada hepsini toparlayıp birbiriyle ilişkilendirildi. Akrabalarımıza baktığımız zaman arabanızı götürmek için ilerletmek için bir kuvvete ihtiyacımız var.

Bu kuvvette lastikten yere aktarılan kuvvet yani motorundaki tork götürmez. Aslında arabayı lastikten yere uygulanan kuvvet götürür ve bu ikisini ilişkilendirmeye gerekir. Genel olarak arabamızın hızlanmasına baktığımız zaman Efes eşittir evren formülü vardır. Bu da şunu gösterir ivme. Yani arabanın nasıl hızlanacağı kütlesi ile çarpıtıldığı zaman uygulanması gereken kuvveti gösterir. Yani siz tekerlekler, ben ne kadar kuvvet uygulayabilirsiniz? O kadar yüksek bir ivme kazanırsınız. Burada az önce yukardaki tork kavramını kullanırsak da gençte eşittir E.F. Çarpar demiştik. Yani kuvvet çarpı yarıçap. Bunun yerine yazarsak tork eşittir. Yani kütle çarpı yani ivme çarpı lastiğin yeri çapını çarpan Shaq tekerlek deki torku bulmuş oluyoruz. Bu formül aslında Torku ne işe yaradığını oldukça net anlatan bir formül haline geliyor. Bu şekilde kütlenin arabamız için sabit. Bunu değiştiremeyiz. Tekerlek Geri Kapı’da sabit. Bunu da değiştirmeniz mümkün değil. Bu da şu anlama geliyor. Torku ne kadar yükseltir iseniz içmeniz o kadar fazla olacaktır. Ama burada bahsettiğimiz şey tekerlek üstündeki tork. Sizin motorda ne kadar ürettiğiniz den ziyade tekerleğin nasıl aktardığınız önemli. Bir de beygir kavramının ne olduğundan bahsedeyim. Beygir dediğim gibi aslında bir güç. Sadece beygir. Bunun birimi yine torku açısal hız. Yani devirle çarpılması ile bulunuyor. Buradaki 7 1120 sayısı birimlerin birbirine çevirmek için Torku Milton metre cinsinden aldığımız zaman ve o torku verildiği devirli çarpıp 7 bin 120’ye beklerseniz. O devir için beygir gücünü bulmuş olursunuz. Bunu da yine özellikle belirtiyorum. Çünkü çoğu arkadaş her şey diyecek. Yani benim arabanın 250 metre torku var. İşte 6 bin devir çeviriyordu çarptım. Bölelim, maksimum beygiri tutmadı diyecek. Bu öyle değil.

Her devir için o torku verildiği devirle çarpıp 7000 120’yi bulduğumuz zaman o devirdeki beygir yani gücü bulmuş olursunuz. Burada çok temel bir grafiğe baktığımız zaman bu aşağıdan yukarı doğru giden beygir olacak. Daha düz çizgi olan tork tork sabit olsa bile devirle çarpıldı için beygir artacaktır. Ya da torku düşüşü devir artışından daha az tork düşmesine rağmen beygir artabilir. Çünkü ikisinin çarpımı ile oluyor. Bütün bu temel kavramları anladıktan sonra hala dayandı iseniz eğer işin özetine geleceğim. Beygir gücü ya da güç dediğimiz kavramsal şuradaki es çarpın düşünürsek uygulanan karşı kuvvete ne kadar hızlı çıkabileceğini gösterir. Buradaki kuvvet dediğimiz şey akrabalarımız içinse rüzgar ile gelen rüzgar sürtünme kuvveti, onun yanında yerden gelen sürtünme etkileri. Bütün bunları düşündüğümüz zaman bu kuvvetlerin ne kadar hızda karsi gelebileceğini gösteriyor. Güç tork ise dediğim gibi hızlanma yı anlatan bir kavram. Ama burada işin içine şanzıman ve dişli oranları giriyor. Demiştik ki güç topla devrin çarpıtmadır. Burada mesela aynı hızda gitmek için üretmeniz gereken güç beygir gücü sabittir. Yüzdeyi gidiyorsunuz, dümdüz bir yolda. Bunu beşinci viteste, altıncı vites de 2.000 devirde de yapabilirsiniz. Ya da üçüncü viteste 5000 devirde de yapabilirsiniz. Burada açısal hızı değiştiriyorsunuz. Yani devri değiştiriyorsunuz. Aynı zamanda tekerleğe iletilen torku da değiştirmiş oluyorsunuz. Dişli oranlarından dolayı. O yüzden torku anlatırken özellikle lastik deki̇ diye belirtiyorum. Çünkü şanzıman ile birlikte ve diferansiyel dişli oranı ile birlikte motorda ki torku lastiğe katlayarak aktarabiliyorsunuz. Bir önceki testle videomuzda Doğancan anlatmıştı. İşte yeni 10002 tam tork iletiliyor. Ama bu motorda ki değil çok standart. Yoldaki arabalar için bile konuşacak olursak motorda üretilen torku birinci vites viteste yaklaşık 12 13 14 katı civarında bir tork yere aktarılır ve düşük devirlerde daha fazla tork yere aktardığınız için lastikten hızlanma nız daha fazla olur.

Ama daha yüksek hızlara çıkmak içinse daha yüksek bir testlere ihtiyacınız vardır. Bu da buradaki güç kavramının top ve devirle değişmesinden geliyor. Yani burada topla arabanın doğrudan daha iyi hızlanır diyemeyiz. Çünkü dişli oranlarına bakmak gerekiyor. Bütün hepsini özetleyecek olursak iki tane birbirinin aynısı araba düşünelim. Dişli oranları, vites oranları her. Olsun. Daha yüksek tork üreten motorlu araba daha iyi hızlanacaktır. İşte yokuş gibi yerlerde daha iyi hızlanacaktır. Oralarda çekişi daha iyi olacaktır. Yüksek belgeli olansa şuradaki hız kavramından ötürü daha yüksek hızlara çıkabilecektir. Maksimum maksimum hızı yüksek belgeli olanın daha fazla olacaktır. En baştaki örneğimizde gelirsek. Yani daha kaslı ama daha yavaş ve ince ama hızlı arkadaşi karşılaştıracak olursak bunların birini dizel motor, ince olanı ise benzinli motor gibi düşünebilirsiniz. Benzinli yer daha yüksek devir çevirir ama dizel lere göre nispeten biraz daha az torku vardır. Özellikle atmosferik Derne dizel lerce daha az devir çevirir ama daha fazla tork üretir. Ürettikleri beygir gücü aynı olabilir de 100 beygir olabilir. Bu da demektir ki ikisinin de son hızı aynı olacaktır. Aynı arabayı düşünürsek. Ama bu son hıza çıkma şekilleri farklı olacaktır. Bu video bu kadar. Arkadaşlar videoyu izledikten sonra beğenmeyin paylaşmayı ve kanalımız abone olmayı lütfen ihmal etmeyin. Bu konuyla ilgili veya anlatmamıza istediğimiz diğer şeylerle ilgili yorumlarını da aşağı bırakabilirsiniz. Bir sonraki görüşmek üzere şimdilik hoşçakalın.

Tork Mu Önemli Beygir mi? yazısı ilk önce Ziyaettin Gürel üzerinde ortaya çıktı.