Kaba bir şekilde LPG sistemleri nasıl çalıştığına bakacak olursak LPG aslında sıvılaştırılmış petrol gazı anlamına gelir. Yani gaz halindedir ama yüksek basınç altında sıkıştırılarak sıvı hale geçilir. Bu sayede de aynı hacme daha fazla LPG sığdırılmış olursunuz. Piyasada genellikle sıralı sistemler ve sıvı sistemler diye iki çeşit var. Sıvı sistemleri makalenin ilerleyen zamanlarında değineceğiz. Daha klasik, daha çoğu arabada bulunan sıralı sistemlerde ise emme manifold delinerek buraları yeni sektörler takılıyor. LPG için ve tankta bulunan sıvı halde LPG gaz haline çevriliyor. Arkasından bu rektörler vasıtasıyla memeye olduğuna gönderiliyor. Çalışma şekli aynı porte enjeksiyon yönteminde olduğu gibi yeni fabrika çıkışı porta, enjeksiyonla arabalar nasıl çalışıyorsa bu da onun gibi çalışıyor. Emme manifold gaz gönderilerek orada havayla karışması sağlanıyor. Daha sonra silindirin içine bu karışım çekiliyor ve arkasından patlama gerçekleşiyor. Öncelikle yakıt olarak LPG’nin özelliklerine bakacak olursak genellikle insanlar Internet’te şey yazdım. Sürekli LPG kuru bir yakıt tır, motoru kurutur kulübü kıtır falan diye. Kelime anlamıyla kuru yakıt. Katı yakıtlar için kullanılır. Örneğin kömür, kuru yakıtlar. Ama LPG değildir. Bu sanıyorum ki sanayiden çıkma bir terim ama yanlış kullanılıyor. Orada denmek istenen şey aslında benzinle birlikte içine bazı katkılar konur. Motoru koruması açısından hafif bağlayıcı özelliği olan ve motoru korumaya yönelik katkılar da aslında aynı zamanda porta enjeksiyonlu arabalarda benzin gönderildiği zaman o sıvı halden gaz haline geçerken hem çevresinin soğutur hem de rafinerinin arkasından gönderildiği için orada hafif bir bağlayıcı etkisi vardır.

LPG de bu olmadığı için bunu kuru yakıt şeklinde tabir ediyorlar. Denmek istenen şey farklı. Ancak kuru yakıt dediğim gibi katı yakıtlar için kullanılan bir tabirdir. Yani LPG motoru kurulmaz ama o benzin koruyucu katkıları olmadığı için o etkiler daha azdır. Diğer bir yenden biraz daha çevreci bir yakıt diyebiliriz. Özellikle karbon emisyonları açısından biraz daha azdır. Ancak nokta emisyonları da daha yüksektir. Bunun haricinde LPG Yüksek Toptan’ı bir yakıt. Standart pompa benzini 95 oktan iken aldığınız LPG 107 108 okunanlar civarındadır. Yaz kış kompozisyonları farklı olduğu için bu oran biraz değişir ama genellikle 100 okutan’ın üstündedir. 100 beşine altına da kolay kolay düşmez. Tabii ki en büyük avantajı insanlar için ekonomik bir yakıt oluşu. Aslında yakıt tüketimine baktığımız zaman LPG’li bir araç benzin bizden daha fazla yakıt tüketir. Sağda solda duyarsınız. Benim araba benzinde 10 litre yakıyordu. LPG’ye geçtim 13 litre yakıyor falan gibi duyarsanız. Evet, bir miktar daha fazla yakar. Bunun sebebi litre bazında baktığımız zaman LPG’nin benzine kıyasla daha az enerjiye sahip olmasıdır. LPG’nin litresinde yaklaşık 24 m gözüyle enerji bulunurken, benzinde bu 32 magazinci vardır. Yani yaklaşık yüzde 30 gibi bir fark var. Bu araba yüzde 30 fazla yakıyor muhabbeti de buradan geliyor aslında. Yani arabayı götürmek için kullanmanız gereken enerjiyi sabit ama LPG de litre bazında daha az olduğu için yüzde 30 daha fazla LPG kullanıyorsunuz. Bu da 10 litre yerine 13 litre yaktım. Hеsabına yaklaşık olarak denk geliyor. Bir diğer dezavantajı ise LPG genellikle araçların performansını düşürür ve insanların en çok yakındığı şeydir. Bunun sebebi dediğim gibi daha az enerjiye sahip olması ve gaz halinde olduğu için çok daha fazla yer kaplaması.

Bu da şu anlama geliyor. Siz silindirin içine hava çekerken aynı zamanda gazı da çektiğiniz için bu gaz halindeki LPG havanın yerini alıyor. Benzine baktığınız zaman sıvı çok daha yoğun olduğu için ve çok daha az yer kapladığı için aynı miktarda enerjiyi sağlayan. Onun da böyle bir sorunu olmazken, LPG yer kapladığı için motorun verimini düşürüyor. Yani alabileceği maksimum hava daha az oluyor. Çünkü gaz onun yerini kaplıyor. Buradaki performans düşüklüğü aslında yüksek sıkıştırma oranına çıkarak company’de edilebilir. Çünkü Yüksek Oktay’la bir yakıt olduğu için daha yüksek sıkıştırma oranlarına çıkıp bu performans düşüklüğü elimine edebilirsiniz. Şimdi hemen Ayşe abi benim araba çekmiyor. O zaman sıkıştırma oranı nasıl arttırımı diyecek? Arkadaşlar için maalesef bu çok uygulanabilir bir şey değil. Motorun yeniden tasarlanması, krank mini’nin kollarının uzatılması gerekiyor. Bu da günlük kullanım için çok uygulanabilir bir çözüm değil. Çünkü oldukça maliyetli ve sıfırdan tasarlanması gerekiyor. Performans düşüklüğüne neden olan bir diğer sebep de LPG’nin yanma hızının biraz daha düşük oluşu. Yani benzin çok daha hızlı bir şekilde yanarken LPG daha yavaş yanıyor. Bu yüzden de avans ayarı tam tutmuyor. Biraz daha geriye alınması gerekiyor. Bu da performansına olumsuz etki eden sebepler. Bir tanesi LPG’nin bir diğer özelliği ise yüksek yanma sıcaklığına sahip olması. Benzine göre çok daha fazla sıcak ortamda yanması gerekiyor. Bu da çevresinin daha çok ısıtması, motorun hareketinin artması anlamına geliyor. Bu içeride oluşan yüksek sıcaklıkta en dayanıksız parçaların erimesine, kırılmasına neden oluyor. Burada en çok görülen sıkıntılardan bir tanesi çuvalların erimesi ya da kırılması dır. Çoğu otomobil üreticisi artık hafifletmeye gitmek açısından daha hafif olacak. Alaşımlar kullanıyor ve bunların erime sıcaklıkları da eski nesil çelik cevaplara göre oldukça düşük.

O yüzden bu yüksek sıcaklıkta çalışan LPG o en zayıf nokta olan cevaplayın erimesine neden oluyor. O yüzden eğer arabanıza uygulamayı düşünüyorsanız önce sıkıntı yaşayanlar var mı? Bunu araştırmanız da bir fayda var. LPG yüksek oktavlık bir yakıt tir demiştim ve yüksek sise daha iyi çalışacaktır demiştim. Bunu atmosferik arabalarda uygulamaya dökmek zor olurken aslında turbo araçlar LPG’nin biraz daha uyumlu diyebilirim. Özellikle bu yeni çıkan yeni nesil sıvı LPG sistemleriyle az önce anlattığım sistemden farklı olarak arabanın kendi sektörleri kullanılarak LPG sıvı bir şekilde silindirin içine gönderiliyor. Torbalarda atmosferik DERİ göre daha yüksek basınç altında çalıştığı için sıkıştırma oranları düşük ama turbo sayesinde daha yüksek basınç çıktığı için aslında LPG burada biraz daha avantaja dönüşüyor ve bu yeni nesil sistemler turbo otomobillerde kullanıldığı zaman performans düşüklüğü hissedilmez derecede az oluyor. Yine çok az bir kayıp oluyor ama eski nesil atmosferik yere göre oldukça az ve neredeyse fark edilemez düzeyde oluyor. Ancak bu sistemlerin de fiyatları ötekilere nazaran oldukça pahallı. Yaklaşık 4 dört buçuk katı fiyatları var. Ancak doğru şekilde kullanıldığı zaman dediğim gibi genel algının aksine turbo otomobillerde daha düzgün bir şekilde çalışabilir. Ama tabii ki bu dediklerinin hepsi bu uygulamaların doğru bir yerde düzgün ekipmanlar kullanarak yaptığınız sürece olur. Yani yapılan işçilik kötüyse bunu yapacak bir şey yok. Her türlü performans kaybı ve daha fazla sıkıntıyla karşılaşabilirsiniz. Bu kadar da arkadaşlar sormak istediklerinizi aşağıda yorum olarak yazabilirsiniz.

LPG Motora Zarar Verir mi? yazısı ilk önce Ziyaettin Gürel üzerinde ortaya çıktı.